• Amigos da Terra, Ecoloxistas en Acción, Greenpeace, SEO/BirdLife e WWF presentamos en roda de prensa unha batería de dez propostas para facer fronte á vulnerabilidade social e á urxencia ecolóxica
  • A soberanía enerxética e alimentaria, respectando a biodiversidade e o medio rural, son os alicerces da folla de ruta das medidas presentadas

A guerra que se desenvolve en Ucraína xerou unha situación marcada por o agravamento da crise social tralo aumento dos prezos das materias primas, a enerxía e os alimentos. Isto afecta con maior gravidade ás persoas máis vulnerables, xa de seu afectadas pola pandemia de COVID-19, así como a sectores específicos, como o transporte ou o sector primario.

Ante esta situación, ademais de mostrar a nosa solidariedade coas vítimas do conflito bélico e demandar de xeito urxente a paz, consideramos que o Goberno de España e os das comunidades autónomas deben dedicar todos os esforzos para paliar esta situación. Por iso, fixemos público un documento con dez medidas urxentes para diminuír a vulnerabilidade social e remediar a crise ecolóxica. O documento foi entregado o pasado mércores á Ministra de Transición Ecolóxica e Reto Demográfico en o Consello Asesor de Medio Ambiente (CAMA).

O contexto actual puxo de manifesto a inseguridade do modelo de produción e consumo, moi deslocalizado, baseado nas enerxías fósiles e con necesidades crecentes de materiais e enerxía. A COVID-19 tamén deixou claro que existen estreitas interrelacións entre a protección do medioambiente, a saúde e a supervivencia da humanidade.

Os cinco grupos ecoloxistas consideramos que a soberanía alimentaria e a soberanía enerxética, nun marco de conservación da biodiversidade, deben ser os alicerces da folla de ruta que guíe a resposta ás preocupantes situacións xeradas pola pandemia ou a guerra de Ucraína. Ademais de ser a única ruta posible para frear outras posibles crises e conseguir un planeta seguro, san e rico nos recursos naturais necesarios.

 

Soberanía enerxética

Esta guerra e as distintas crises que está provocando non poden servir de escusa para profundar nun modelo insostible que aumenta a urxencia climática e a dependencia do exterior. Por iso pedimos evitar custe o que custe rescatar megaproxectos vinculados ao gas fósil que xa estaban descartados ou paralizados (Midcat ou o Musel) e que supoñerían investimentos millonarios. Como alternativa propoñen apostar polas seguintes medidas:

  1. Posta en marcha de programa de axudas á mobilidade e á enerxía para os grupos socioeconómicos máis vulnerables.Proponse a creación dun bono social como apoio a sufragar gastos de mobilidade e dunha tarifa social de electricidade para familias con rendas baixas e sectores directamente afectados a través de transferencias directas.
  2. Reforzo dos sistemas de transporte público urbanos e periurbanos. Apoios directos ás empresas municipais de transporte para reforzar os seus servizos nun escenario de aumento de prezos do combustible, xunto con medidas como a implantación de carril bus ou carril VAO.
  3. Acelerar a transición enerxética.Necesítase esta medida para facer fronte á urxencia climática e non depender de enerxías que financian a guerra. É dicir, impulsar un sistema eléctrico eficiente, intelixente, de fontes 100 % renovables e democrático para 2030, dando prioridade ás instalacións que non supoñan unha ameaza para a biodiversidade e o medio rural.

Tamén é esencial nos próximos meses impulsar o autoconsumo e as comunidades enerxéticas, garantindo para estas opcións unha reserva de polo menos o 20 % da capacidade de evacuación en cada nó da rede.

  1. Posta en marcha dun plan de investimento a gran escala para a descarbonización dos fogares para 2035.Débese acometer un cambio masivo de caldeiras de gas por sistemas renovables.
  2. Revisión das políticas de formación dos prezos da electricidade.Ditas políticas deben desvincularse do prezo do gas, teñen que ir máis aló das medidas transitorias actuais e han de reflectir o custo real da súa produción para beneficiar o abaratamento que aportan as enerxías renovables.

 

Soberanía alimentaria

O modelo de produción agrario predominante en España é enormemente vulnerable por depender de insumos externos provenientes de Ucraína e Rusia. Un exemplo son os cereais importados de Ucraína para a alimentación animal —27,6 % do millo, o 12,9 % do trigo e o 31,4 % das tortas de aceites vexetais— ou os fertilizantes de Rusia, tanto directa —xa que acapara 15 % do comercio mundial de fertilizantes nitroxenados e 17 % do de fertilizantes potásicos— como indirectamente, ao ser responsable do 20 % do comercio mundial de gas natural, un compoñente clave na fabricación dos mesmos.

  1. Posta  en marcha dun plan de transición xusta do sector gandeiro que elimine de aquí a 2030 as explotacións gandeiras industriais, previa moratoria a novas instalacións deste tipo.
  2. Aposta por un modelo de produción agroecolóxica,que minimice o consumo de combustibles fósiles e insumos agrarios. Á vez, débese relocalizar a produción e consumo de alimentos.
  3. Recuperación dun mínimo do 10 % de superficie agraria de espazos e elementos da paisaxe de alta riqueza para a biodiversidade agraria.
  4. Promoción dunha dieta sostible e saudable, seguindo as recomendacions da Organización Mundial da Saúde.
  5. Atallar as perdas e  desperdicio alimentario, cunha rápida tramitación, aprobación e posta en marcha do Anteproxecto de Lei de Prevención das Perdas e o Desperdicio Alimentario.

 

Frear a perda de biodiversidade

Este conxunto de medidas contribuirá a atallar a perda de biodiversidade, pero son necesarias máis accións. A saída da crise provocada pola pandemia e a guerra de Ucraína non pode deixar de lado as políticas e iniciativas  centradas en abordar a crise climática, a recuperación da natureza e a acción global. Entre outras cuestións, é preciso que o Plan Estratéxico de Patrimonio Natural e a Biodiversidade sexa unha realidade antes do verán, que se aplique de forma efectiva a Lei 42/2007 de Biodiversidade e Patrimonio Natural, e que se eliminen os incentivos contrarios á conservación da biodiversidade nos orzamentos públicos e nos fondos Next Generation.

Este ano, ademais, estase negociando o marco global de biodiversidade, que se aprobará na Conferencia das Nacións Unidas sobre a Diversidade Biolóxica, prevista para o próximo mes de outubro. As organizacións ecoloxistas reclamamos que España manteña unha posición de liderado para que o acordo permita unha auténtica acción global en favor da natureza.

 

Financiamento

A implantación destas medidas require de un compromiso económico tanto no curto como no medio e longo prazo, con partidas específicas nos Orzamentos Xerais do Estado, os fondos agrarios e no Plan de Transformación, Recuperación e Resiliencia.

Para financiar ditas medidas consideramos que é primordial non cargar á sociedade con máis custos, senón que estes sexan soportados por quenes se lucraron do modelo baseado nos combustibles fósiles, na contaminación do medio rural e na globalización económica. É dicir, as compañías enerxéticas (tanto as petrogasistas como as eléctricas) e as grandes corporacións do sector agroindustrial.

Un exemplo para o financiamento podería ser a creación de un imposto sobre os beneficios extraordinarios (“caídos do ceo”) obtidos polos grandes grupos enerxéticos no mercado maiorista polos altos prezos do gas.

***

Enlace ao documento ‘Fronte á vulnerabilidade social e á urxencia ecolóxica: soberanía enerxética e alimentaria’